Przed 60 laty powstał w Cieszynie Klub Szachistów zrzeszony w Śląskim Okręgowym Stowarzyszeniu Szachistów w Katowicach. Prezesem klubu został Jan Kukuczka. Grywano wówczas w szachy przeważnie w lokalach restauracyjnych. W 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie działał Wojskowy Klub Szachowy. Podczas wojny obydwa zostały rozwiązane.

  W 1945 r. utworzono szachową przy KS "Piast" w Cieszynie. Jej kierownikiem został Jan Kukuczka. Dzięki zasileniu sekcji przez dobrych zawodników z Czechowic powstał liczący się w Polsce ośrodek szachowy. Przez 4 lata cieszyńska drużyna grała w 1 lidze państwowej. Kiedy znalazła się w śląskiej lidze okręgowej, powstał Podokręg Szachowy Bielsko-Cieszyn z siedzibą w Cieszynie. Na jego czele stanął Józef Małysz. Powstały też w tym okresie silne ośrodki szachowe w Wiśle, Goleszowie i w Skoczowie.

  Nadzwyczaj dobre wyniki przyniosły szkółki szachowe. W Wiśle prowadził ją życzliwy młodzieży prof. Tadeusz Przybyła. Wśród jego wychowanków znaleźli się m.in. mistrz krajowy Karol Pinkas, Jerzy Kubień i in. W Cieszynie kierował szkółką Józef Matysiak, a instruktorami byli Jan Kukuczka i Henryk Wojciechowski. Spośród wychowanków warto wymienić zwłaszcza mistrza Śląska juniorów Grzegorza Wawrzyczka, mistrza kraju Janusza Kaszkę, mistrzynię międzynarodową uczestniczkę olimpiady szachowej w USA Iwonę Jezierską. W Olimpii Goleszów opiekował się młodzieżą najpierw Józef Małysz, a następnie nauczyciel Izydor Palowski. Spośród wychowanków wyróżnił się mistrz juniorów Śląska Jan Lipowczan. W Skoczowie prowadził szkółkę Marian Bogusz, a w Chybiu Ludwik Cienciała.

  Cieszyn zaliczał się do najsilniejszych ośrodków szachowych woj. katowickiego. W 1960 r. przewodniczącym PZSz w powiecie, a jednocześnie kierownikiem sekcji szachowych Piasta i Domu Kultury w Cieszynie został Józef Matysiak. W niektórych sezonach w Śląskiej Lidze Wydzielonej grały 4 drużyny z Cieszyńskiego: Olimpia Goleszów, Piast Cieszyn, Beskid Skoczów i Start Wisła. Olimpia grała dwukrotnie w II lidze państwowej, jak również w eliminacjach do tej ligi.

  Kalendarz imprez szachowych powiatu był b. bogaty. Przez kilka lat nasi reprezentanci zdobywali tytuły mistrzowskie w wojewódzkich olimpiadach szachowych szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Odbywały się także podobne olimpiady na szczeblu powiatu, mistrzostwa zakładów pracy, indywidualne mistrzostwa Cieszyna, Goleszowa, Wisły, Skoczowa i Chybia, błyskawiczne turnieje o puchar Wisły, Skoczowa i Goleszowa, turnieje międzypowiatowe Cieszyn - Trzyniec. W drużynowym turnieju o puchar cieszyńskiej Elektrowni, organizowanym przez Piasta, uczestniczyło 10 drużyn ze Śląska, Krakowa, jak również z Trzyńca i Krakowa. W klasie powiatowej grały drużyny Hażlacha, Juvenii", "Rogorapidu" (dzisiejszego "Zampolu"), szkółki Domu Kultury w Cieszynie, Chybia oraz rezerwy drużyn grających w Śląskiej Lidze Wydzielonej. Cieszyński okręg mógł się poszczycić trzema sędziami klasy państwowej; byli to: Jan Kukuczka, Tadeusz Przybyła i Józef Matysiak.

  Duże znaczenie propagandowe i widowiskowe miały seanse gry na kilkunastu szachownicach jednocześnie (symultany), które odbywały w jakimś lokalu lub na rynku w Cieszynie. Występowały sławy szachowe: 4-krotny olimpijczyk Makarczyk z Łodzi (27), mistrz międzynarodowy Witkowski z Warszawy (25), mistrz międzynarodowy, Węgier Sapi (25), mistrz Łuczynowicz z Katowic (2S), mistrz Bielczyk z tegoż miasta (25), mistrzowie: Pinkas (24), Plinta (22), Kwaśniewski (24), Lombisani (24), Jezierska (18) oraz mistrz juniorów Kanady Krótki (27), którego dziadek, inż. Krótki był mieszkańcem Cieszyna.

  Jedną z największych masowych imprez szachowych w Polsce był Błyskawiczny Turniej o Puchar Beskidów, rozgrywany w Cieszynie w latach 1960 - 1975. Piękny puchar, który wykonał szlifierz kryształów Ludwik Kuś z Cieszyna, zdobył mistrz krajowy Wacław Łuczynowicz z GKS Szombierki Bytom. W imprezie wzięło udział ogółem 2.019 uczestników, w tym 255 kobiet. Rozegrano ok. 12 tys. partii. W turnieju brali udział najlepsi szachiści Polski, Czechosłowacji, Węgier, Jugosławii i NRD. Organizatorami tej imprezy byli: Śląski Okręgowy Związek Szachowy, PKKFiT z Cieszyna, Dom Kultury oraz KS Piast. Kierownikiem wszystkich turniejów był Józef Małysiak.

  Po zlikwidowaniu powiatu i przyłączeniu go do województwa bielskiego. J. Matysiak przekazał pełnione funkcje młodszym działaczom skupionym w Bielskim Okręgowym Związku Szachowym. W 1975 r. zmarł przedwcześnie prof. T. Przybyła. Jego śmierć miała fatalne następstwa dla sekcji szachowej wiślańskiego "Startu". Sekcja posiadała sprzęt w postaci szachów i zegarów, miała bogatą literaturę. Gdy zabrakło T. Przybyły, sekcja więdła, a w końcu została zlikwidowana. 25-letni dorobek został zaprzepaszczony i poszedł w zapomnienie.

  W 1981 r. zmarł w 85. roku życia Jan Kukuczka. Cieszyn uczcił pamięć nestora szachów rozgrywając turnieje o jego memoriał. Odszedł również na zawsze działacz szachowy Olimpii Goleszów, wychowawca młodzieży Izydor Palowski.

  Obecnie działają w dawnym powiecie cieszyńskim trzy kluby, które prowadzą sekcje szachowe: Olimpia Goleszów, Beskid Skoczów i Cukrownik Chybie. Pracują aktywnie dzięki ofiarności Ludwika Cicnciały. Wśród kobiet godnie reprezentują Śląsk Cieszyński mistrzyni Polski Bożena Sikora - Giżycka oraz mistrzyni międzynarodowa Iwona Jezierska. Jako juniorki brały udział w prawie wszystkich imprezach szachowych organizowanych w Cieszynie.

  W samym mieście życie szachowe ledwie się tli. Odpowiadając na apel burmistrza dr. Jana Olbrychta postanowiłem je ożywić. Zamierzam zorganizować i prowadzić naukę gry w szachy dla dzieci oraz dla młodzieży początkującej. Dlą zaawansowanych zostanie wyznaczony instruktor. Opiekunami sekcji szachów są Cieszyńskie Centrum Kultury oraz KS Piast, ja podjąłem się pełnienia funkcji kierownika. Liczę na dzieci i młodzież, liczę również na ich rodziców. Szachy uczą bowiem logicznego myślenia, sztuki przewidywania, wyrabiają pamięć.

  Zajęcia odbywają się w Domu Narodowym, pok. 27, w poniedziałki i czwartki, w godzinach od 16 do 19.30. Przyjść może każdy; to do niczego nie zobowiązuje. Udzielam również informacji w domu, ul. Mennicza 9, tel. 211-01.

JÓZEF MATYSIAK